Η Πεντάγυια είναι μια γεωργική κοινότητα κτισμένη στην πεδιάδα του Μόρφου, σε ένα υψόμετρο 25 μέτρων. Απέχει 10 χλμ από τη Μόρφου και 48 χλμ από τη Λευκωσία. Η Πεντάγυια αναπτύχθηκε στο πεδινό οροπέδιο πέριξ του αυτοκινητόδρομου που οδηγεί δυτικά από τη Μόρφου, στα χωριά της Τυλληρίας και την Πάφο.
Παλαιότερα η κοινότητα ήταν ανεπτυγμένη νοτιότερα στις πλαγιές των υψωμάτων για να υπάρχει προστασία από τις επιδρομές των Σαρακηνών και των πειρατών.
Η κοινότητα περιβάλλεται από τους ποταμούς Καρκώτη, Ατσά και Ελιώτη. Έχει ένα πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα που συνέβαλε στην ανάπτυξη της κοινότητας ως μια κατ’ εξοχή γεωργική περιοχή. Η καλλιεργήσιμη γεωργική γη είναι άνω των πέντε χιλιάδων δεκαρίων.
Τα κυριότερα προϊόντα λίγο πριν την τουρκική εισβολή ήταν τα εσπεριδοειδή και τα λαχανικά. Πάνω από τέσσερεις χιλιάδες δεκάρια καλλιεργούνται με εσπεριδοειδή στο γνωστό αγρόκτημα Μαγγλή, τo οποίο ενοικιάζει από το Μετόχι της Ιεράς Μονής Κύκκου.
Ενώ στην αρχή του 20ου αιώνα οι κάτοικοι της Πεντάγυιας ήσαν μόλις 86, η τελευταία καταμέτρηση το 1973, κατέγραψε 1322 κατοίκους.
Η ραγδαία ανάπτυξη του πληθυσμού οφειλόταν στους δύο άξονες (πνεύμονες) με τους οποίους αναπνέει η Πεντάγυια, τη Μονή Κύκκου και την Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία. Η Μονή Κύκκου, στην οποία ανήκουν περισσότερα από το 60% της καλλιεργήσιμης γης, πρόσφερε εργοδότηση σε εκατοντάδες εργάτες και παράλληλα ενοικίαζε τα ξηρικά χωράφια σε γεωργούς. Πρόσφερε επίσης σε πολύ χαμηλές τιμές οικόπεδα για να εγκατασταθούν οι εργάτες του Αγροκτήματος Μαγγλή, αλλά και οι εργαζόμενοι στα μεταλλεία της περιοχής.
Ο δεύτερος άξονας, η Κυπριακή Μεταλλευτική Εταιρεία, όχι μόνο πρόσφερε εργασία σε προσοντούχους επιστήμονες και μηχανικούς, αλλά και σε εκατοντάδες εργάτες που προτιμούσαν να κατοικούν στην Πεντάγυια. Ο σιδηρόδρομος που περνούσε από την Πεντάγυια συνέβαλε στην εύκολη διακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων και ως αποτέλεσμα δημιουργήθηκαν στην Πεντάγυια εργοστάσια ξυλείας και χαρτιού.
Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία της Πεντάγυιας προέρχεται από το συνθετικό του αριθμού πέντε και την αρχαία λέξη αγυιά που σημαίνει οδός, δρόμος. Η θεωρία αυτή στηρίζεται στις πέντε διεξόδους προς πέντε κατευθύνσεις δρόμων ως ακολούθως: προς τα ανατολικά υπάρχει δρόμος προς τα Καζιβερά Μόρφου και Λευκωσία. Προς δυτικά ο δρόμος οδηγεί στους Αρχαίους Σόλους και Τυλληρία και Πάφο. Οι άλλοι τρεις δρόμοι ακολουθούν την κοίτη του ποταμού Καρκώτη προς την Μαραθάσα και Σολιά, του ποταμού Ατσά προς την Πέτρα και Σολιά και του ποταμού Ελιωτή προς τον Κουτραφά και Πιτσιλιά.
