Η Πεντάγυια από αρχαιοτάτων χρόνων διαδραμάτισε το δικό της ρόλο στην πολύχρονη ιστορία της Κύπρου. Πέραν από τις ιστορικές αναφορές σε πολλά βιβλία για την ιστορία της Κύπρου, οι ανασκαφές που έγιναν στην Πεντάγυια από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, την περίοδο 1960-64 με τη Σουηδική αποστολή και την περίοδο 1970-74 με αποστολή από το Πανεπιστήμιο LAVAL του Καναδά αποκάλυψαν πήλινα και χάλκινα αγγεία της μέσης και της ύστερης εποχής του Χαλκού που ιστορικά τοποθετούνται στην περίοδο 2000 π.Χ και 1050 π.Χ.
Λόγω της ύπαρξης χαλκού και άλλων μετάλλων στα ορυχεία των περιοχών δυτικά της Πεντάγυιας και ανατολικά των Σόλων, οι αποστολές ανακάλυψαν μέσα στους τάφους πήλινα και χάλκινα αγγεία, περόνες, ξίφη, κάποιου είδους όπλα, κοσμήματα, βελόνες και άλλα που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου.
Επειδή οι τάφοι που έχουν ανασκαφεί ήταν συλημένοι οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι είναι πολύ πιθανόν να υπήρχαν και χρυσά αντικείμενα, αφού στην περιοχή υπάρχουν ακόμη κοιτάσματα χρυσού.
Οι ανασκαφές, που δυστυχώς διακόπηκαν από την Τούρκικη εισβολή του 1974, έφεραν στο φως και αρχαιότητες της Πτολεμαϊκής και της Ρωμαϊκής περιόδου. Είναι γνωστόν ότι στις περιόδους αυτές υπήρχε μεγάλη ανόρυξη χαλκού από τα ορυχεία με τη χρησιμοποίηση και εβραίων εργατών που στάλθηκαν στην Κύπρο από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες.
Πολλοί από τους τάφους που βρέθηκαν στις περιοχές Πεντάγυιας, Μύλοι και Μάντρες ανήκαν σε εργάτες των ορυχείων επειδή η εργασία αυτή είχε μεγάλη θνησιμότητα.
